Heemkunde Lattrop Breklenkamp

Het Christenhuijs in Lattrop

Maria Roelofs, echtgenote van Joannes Kristen,

Lattrup *1784-†1858

Bennie Busscher
De laatste 7 jaren heb ik een aanzienlijke collectie bidprentjes verzameld. Meer dan 95% hiervan zijn van overledenen in Lattrop, Breklenkamp en Tilligte. Het bidprentje van Maria Roelofs is de oudste in mijn collectie van ca. 3.700 stuks. Het is 154 jaar oud en het is 228 jaar geleden dat Maria is geboren. Dit prentje gebruik ik als aanleiding om te schrijven over de familiegeschiedenis van het 'Christenhuijs' in Lattrop. Een naam die sinds 1929 hier niet meer voorkomt.
Inschrijving Doopboek Ootmarssum Maria Roelefs 6 januari 1784
Maria Roelefs: inschrijving doopboek Ootmarssum 6 januari 1784
Maria Roelofs is geboren op het Roelofshuijs in Lattrop, sinds begin jaren '30 bewoond door de familie Gerard en Leida Groeneveld-Roelofs en daarna door Jan en Sinie Groeneveld-Bossink. De boerderij is gelegen aan de Disseroltweg 29 en staat nu bekend onder de erfnaam 'Roolsboer'.

Maria, ik noem haar Meike, want dat zal haar roepnaam geweest zijn, is op 6 januari 1784 onder de naam Roelefs geboren en nog dezelfde dag Roomsch Catholijck gedoopt in de Grote Kerk in Ootmarssum. Doopgetuige: Euphemia Weenders. Haar vader Johannes Hofstede woont bij zijn huwelijk in 1768 in Breklenkamp en is afkomstig van het erf Hofste in Lattrop. Hij trouwt op het Roelofshuijs met de daar wonende Geze Roelofs en neemt de huisnaam aan.Bidprentje Maria Roelofs Lattrop

Meike trouwt op 18 mei 1811 in de RC Kerk vd HH Simon & Judas in Ootmarsum met Johannes Christens woonachtig op het Christenhuijs in Lattrop. Johannes, roepnaam Jans, is daar geboren op 21 juni 1778 als het 5e kind van Henricus (Hindrik) Christen en Zuzanna (San) Piekmaate1. Hij had een oudere broer, eveneens Joannes, die het levenslicht zag op 15 mei 1777. Deze 1e Johannes moet nog voor zijn geboorte zijn gestorven. Vandaar dat hij werd vernoemd naar zijn overleden broer. Hij had ook een jongere tweelingbroer en –zuster, Wolter en Christina , geboren op 11 maart 1782 waarvan Wolter naar zijn grootvader werd vernoemd. Uit dit huwelijk van Henricus en Zuzanna worden 8 kinderen geboren. Dan sterft de moeder in 1784 en Henricus hertrouwt in 1787 met Geertruida Eekelhof uit Beuningen bij Denekamp. Uit dit 2e huwelijk nog eens 3 kinderen. Suzanna ongehuwd 1789-1816, Getruidis ongehuwd 1794-1812 en Gerardus Joannes geboren in 1798.

Kaarsenmakerij in Hasselo

Over deze Gerardus Joannes Christen het volgende. Hij trouwt in 1831 in Rijssen met de 27 jarige Gerardina Meenhuis afkomstig uit Enter bij Wierden. Uit dit huwelijk Johannes Gerhardus Kristen geboren in 1841 in Rijssen. Hij vertrekt ca. 1860 van Rijssen naar zijn oom Bernardus Kristen en tante Gezina Pikkemaat in Lattrop en staat daar ingeschreven als neef en heeft als beroep timmerman. Ca. 1862 vertrekt Joannes Gerardus van Lattrop naar Hasselo en komt bij het echtpaar Joannes Timmerman en Euphemia Pikkemaat in de kost. Beroep: klompenmaker. Huisnummer 116. Euphemia Pikkemaat, geboren 29-10-1818 te Lattrop en overleden op 28-05-1880 te Hasselo, is een zuster van Gezina Pikkemaat, Bernardus Kristen zijn vrouw. Twentsche Courant De Tubantia 22-12-2001: "Landbouwer Gerard Kristen begint in 1862 met een kaarsenmakerij in een schuur op zijn erf”. Later verhuizen ze naar Delden.

Kadasterkaart Cristenhuis Lattrop 1832Terug nu naar Jans en Meike in Lattrop. Zij wonen in een boerderijtje van ca 10 meter breed en 4 gebond van ca 3.20 m1lang. In het open voorhuis waarschijnlijk aan beide zijden een bedstee, of misschien wel twee. In 'n nieneind aan de ene kant een stal voor enkele koeien en aan de andere kant een varkenshok en plaats voor een paard, zo zij die al hadden. De kippen zullen gehouden zijn in het schuurtje annex bakhuis van ca 4 bij 4 meter. Jans heeft het huisperceel met boerderijtje en bakhuis, kadastraal nummer 505, geërfd van zijn ouders Hindrik en San. Het huisperceel is groot 0.02.20 ha of ruim 2 are. Ook hebben zij nog gronden in eigendom. Perceel nr 504, ten oosten, is weiland met een oppervlakte van ruim 21 are. Westelijk van de boerderij bezitten zij nog een kleine weide, groot 3 are. Noordelijk hiervan een weideland groot 1.33 ha en achter in het Binnenbrook bij De Dinkel nog eens een perceel hooiland groot 2 ha en 22,5 are. Alles bij elkaar opgeteld 3 ha en 80 are. Jans staat, tot het jaar van trouwen in 1811, geregistreerd als arbeider, daarna is hij landbouwer. Jans en Meike moeten hard werken om aan de kost te komen voor de 9 kinderen die hun door God worden toevertrouwd en die elkaar in grote regelmaat opvolgen. Kindersterfte komt alom voor en ook bij hen slaat het noodlot enkele keren hard toe.

Kinderen van Jans en MeikeBewonersoverzicht Christenhuijs Lattrop

1 Henricus*1812 en ongehuwd † in 1857, 45 jaar. 2 Gezina *1813; zij trouwt in 1839 met Johannes Henricus Oortman op 'het Oortman' of ‘Kiekhoed' in Breklenkamp en overlijdt daar in 1872 op 58-jarige leeftijd. 3 Bernardus *1816, blijft op het ouderlijk huis wonen, trouwt in 1859 met Gezina Pikkemaat1 en sterft in 1866, 50 jaar oud. Uit dit huwelijk 2 zonen, Johannes *1860 en ongehuwd †1929 op BennaadszienHannes, en Gerardus Joannes, *1862 en † in 1864, 1 jaar en 2 maanden jong. (Over Johannes en het boerderijtje straks meer). 4 Joannes *2 november 1818 en 4 dagen later op de 6e overleden. 5 Susanna *1820 en ongehuwd thuis overleden in 1889, 69 jaar. 6 Joanna*1822 , eveneens thuis ongehuwd overleden in 1909, 87 jaar oud. 7 Gerardus*9 augustus 1824 en overleden op 24 oktober 1825, ruim 14 maanden jong. 8 Gerardus (vernoemd naar zijn overleden broer) *1827 en ongehuwd thuis overleden in 1881, 54 jaar oud. 9 Maria*1830; zij trouwt in 1861 met Joannes Gerardus in den Toeslag en gaat bij hem inwonen op het Janneshuis, later bekend als Pikmoats Frans, nu Huusken.

Van Jans en Meike krijgen 3 nakomelingen. 4 Kinderen, 1 dochter en 3 zonen, worden geboren uit het huwelijk van Gezina met Johannes Henricus Oortman op Kiekhoed in Breklenkamp. Allen sterven ongehuwd. Het huwelijk van de jongste dochter Maria met Johannes Gerardus in den Toeslag wordt verblijd met 6 kinderen, 2 meisjes en 4 zoons. Ook hier sterven allen ongehuwd.

Johannes Kristen LattropKleinzoon Johannes Kristen

Johannes, roepnaam Jens, blijft uiteindelijk alleen achter op het boerderijtje. Zijn enige broertje was overleden in 1864 oud 2 jaar. Zijn vader overlijdt in 1866 en zijn moeder in 1875. Wat hij nog heeft aan familie zijn oom Gerard en de tante's Maria, Susanna en Joanna waarvan Gerard en Susanna (San) nog ongehuwd thuis wonen. Joanna woont vlak bij op de 'Groote Hanist' in het huisje van Wassink genaamd Kamerhuis2. Jens is dus niet alleen. Oom Gerard doet het boerenwerk en Jens helpt hem daarbij. Tante San doet de huishouding en verzorgt de varkens en de kippen. Dan overlijdt oom Gerard op 9 juli 1881. Jens is dan 21. Nog in ditzelfde jaar, op 28 november sterft zijn tante Maria van het Janneshuis. De familie wordt steeds kleiner. Ruim 8 jaar later, op 10 december 1889 overlijdt thuis ook tante San. Nu is hij 29 jaar en alleen op de boerderij. Tante Joanna is het enige directe familielid dat hij nog heeft maar zij woont niet thuis. Hij kan de huishouding op de boerderij niet alleen meer aan. Een vrouw heeft hij ook nog niet kunnen vinden. Uiteindelijk krijgt hij Johanna Groeneveld van Den Draaijer of BoomhuisJans3 zover dat ze hem komt helpen als dienstmeid. Ze kunnen goed met elkaar overweg maar tot een huwelijk komt het niet. Op 2 december 1925 overlijdt zij ongehuwd op de leeftijd van 73 jaar. Jens is dan ook al 65 en besluit kort daarop met de boerderij te stoppen. Het wethouderschap heeft hij daarvoor al opgegeven. Alleen is ook maar alleen en…

Jens verhuist naar BennaadszienHannes

Omdat zijn gezondheid achteruit gaat wil hij zich tot de familie van zijn dienstbode Johanna Groeneveld wenden. Diens jongere ongehuwde zuster Maria Christina woont in 1925 nog op 'Den Draaijer' en zij is al 72 jaar. Hij realiseert zich echter dat hij haar, gezien haar leeftijd, moeilijk met zijn komst kan belasten. Hij ziet nog een mogelijkheid. Op het erf Oude Beernink Jannes4, later in Lattrop bekend als BennaadszienHannes, wonen 2 zonen van een oom van Johanna. Johannes en Bernardus. Hun ouders, Ignatius Groeneveld en Anna Maria Oortman zijn respectievelijk overleden in 1900 en 1907, hun beideLandkaart 1901 zonen als wees achterlatend op de leeftijd van resp. 14 en 16 jaar. Bernard gaat naar het geboortehuis van zijn vader op Winkel Stokke. Vandaar uit zal hij later trouwen met Sina Leliefeld (Hoamberg) en gaan wonen op BoomhuisJans. Johannes wordt in 1910 als knechtje ondergebracht bij de weduwe Johanna Hulsbeek-Kleine Punt op   'GetJan Jans', vanaf 1925 Muntel Esweg. In de directe noaberschop dus. Hij komt jaren later terug naar het ouderlijk huis en trouwt in 1920 met Geertruida Maria (Trui) Borggreve, geboren op het Reakershuijs in Tilligte. Haar moeder, Reakers-Jannoa, is Johanna Busscher, een zuster van mijn grootvader.

Maar Hannes Groeneveld trouwt niet op het ouderlijk huis. Om onduidelijke reden gaat hij nog voor zijn huwelijk op 7 juli 1920 naar het leegstaande Wiggersbaks. Dit verdwenen boerderijtje heeft gestaan in de Rammelbeek Maten (zie kaart). De daar al langere tijd wonende ongehuwde gebroeders Johannes Bernardus (Bennad) en Johannes Ferdinandus (Jans) Horsthuis zijn daar overleden resp. in 1910 en 1912. Zij stonden bekend als de ‘Hörstel jongs' en binnen de familie als de ‘eumkes'. Het eigendomsrecht gaat na hun overlijden over naar neef Bernard Horsthuis op het Hösboer. Dit boerderijtje staat al ca. 8 Hannes Groeneveld en Trui Borggreve Lattropjaar leeg. De Burgerlijke Stand van 1901-1923 geeft niet aan in welk jaar Hannes daar naar toe gaat. Wel wordt hij daar als 'hoofd' ingeschreven met als beroep 'knecht'. De 'eumkes' waren ongetwijfeld nog noaber, wat ook blijkt uit de doopinschrijving van Hannes. Bernard Horsthuis is getuige bij zijn doop. Zij trouwen op 7 juli voor de wet en op 16 augustus 1920 komt Trui Borggreve bij hem inwonen. 10 Maand later, op 11 mei 1921, wordt daar hun 1edochter Maria Johanna (Marie) geboren. In ca. 1923 gaan ze terug naar het ouderlijk huis. Het Wiggers bakhuis wordt door de erfgenaam Bernard Horsthuis afgebroken. Wat blijft staan is een schuurtje dat nog tientallen jaren dienst zal gaan doen als onderdak voor koeien en kalveren.

Jens Kristen vraagt dus om hulp omdat zijn dienstmeid is overleden. Trui Groeneveld zegt hulp toe, ondanks dat zij al meerdere kinderen heeft en druk is op de boerderij. Hij kan dan voorlopig op het Christenhuijs blijven wonen. Dan wordt hij hulpbehoevend en vraagt hij Hannes en Trui of hij zijn laatste jaren bij hun kan door brengen. Trui is aanvankelijk sceptisch vanwege haar 4 kleine kinderen en de drukke werkzaamheden. Hannes echter zegt: 'Waar er zes eten, kunnen er ook zeven eten'. Waarschijnlijk speelden economische motieven hierbij ook een rol. En zo geschiedde het.Het voormalige boerderijtje van Kristen, nu in gebruik als veerschuur bij Bennaads-zien-Hannes in Lattrop

In 1926 neemt hij daar zijn intrek. Het oude boerderijtje wordt afgebroken, herbouwd en in gebruik genomen als schuur. Na meer dan 85 jaar staat de schuur er nog steeds en is in gebruik als onderkomen voor o.a. schapen. De Bentheimer zandstenen put wordt grotendeels uitgegraven en opgeslagen en de gronden gaan in eigendom over naar Hannes en Trui.
Johannes Kristen overlijdt 3 jaar later, op 5 februari 1929.

Behalve het boerderijtje herinnert niets meer aan de naam Kristen. Ja, toch… de bocht in de Lattropperstraat bij het voormalige Christenhuijs wordt in de volksmond nog steeds ''n Kristn' genoemd en dat zal nog decennia lang zo blijven.

Pentekening boerderij familie Goeneveld-Borggreve Lattrop (door F vd Bij)

 

Pentekening boerderij familie Goeneveld-Borggreve Lattrop (door F vd Bij)

 

 
1) Voorheen Pikkemaat aan de Frensdorferweg, nu Niehof.
2) Heeft gestaan op de Hoonhorst tussen Bruns (Brook-Herm) en Reerink (Koelman).

3) Onbewoonde boerderij/VéGé-winkeltje aan de Disseroltweg. 

4) Familie Lohuis-Groeneveld en Sientje Groeneveld-olde Dubbelink.