Heemkunde Lattrop Breklenkamp

Herberg Koapman in Tilligte

Herbergh Mensink ‘Koapman’ in Tilligte.

De naam Koapman is niet alleen in Tilligte bekend maar ook ver daarbuiten. Koapman’s Hans, zijn vader Koapman’s Jan, diens vader Koapman’s Bets en zijn schoonvader Koapman’s Jens zijn nog steeds illustere namen in Tilligte. Niet te verwarren met Modezaak Koopman. Koapman is een bijnaam en Koopman een familienaam. De tegenwoordige bewoners heten Haamberg en daarvoor was het Mensink, afkomstig van het erf Mensman in Tilligte. Midden vorige eeuw ook bekend als café Mensink waar regelmatig dansavonden werden gehouden.

Bewonersgeschiedenis…Kadasterkaart 1832

We gaan terug in de tijd naar het erf Mensman waar in 1793 de 22-jarige Gerardus Johannes Mensink van dit erf trouwt met de 26-jarige Geertruij Tijman uit Noord Deurningen. Uit dit huwelijk worden 5 kinderen geboren:

1 Joannes gedoopt 19-09-1794. 2 Joannes ged. 08-12-1796. Hij trouwt in 1826 met Gesina ten Bokum van het gelijknamige erf in Tilligte. Joannes 1 is dan al overleden. 3 Joanna ged. 02-02-1799. 4 Op 15-01-1802 wordt weer een Joannes gedoopt. 5 Johannes ged. 29-07-1803. Joannes nr. 2 is dan ook al overleden. Op 10 juni 1805 overlijdt de moeder en Gerrit Jan Mensink hertrouwt op 16 april 1806 met de 20-jarige Henderica Johannink eveneens uit Noord Deurningen. Uit dit 2e huwelijk worden geboren: 6 Gerardus ged.  26-06-1807. Hij wordt erfopvolger op het erf Mensman en trouwt in 1842 met Johanna Lutke Veldman uit Breklenkamp. 7 Op 8 januari 1812 wordt nog een dochter Euphemia geboren.

Gerrit Jan koopt ca. 1830 de percelen nrs 567 groot 00.26.80 ha, heide en hakhout, en 568 groot 1.87.40 ha bouwland van Willem van Laar, koopman in Zwolle, en draagt deze over aan zijn zoon Joannes hierboven genoemd onder nr. 5. Zie  kadasterkaart hierboven. Tot zover de familiegeschiedenis voorafgaand aan ‘Koapman’.

Johannes Mensink *1803…

Deze Johannes *1803 begint in 1838 met de bouw van een boerderij annex herbergh met gelagkamer. In 1839, hij is dan 35 jaar, trouwt hij met de 22-jarige Aleida Wolkorte geboren in de gemeente Losser, dochter van Joannes Wolkorte en Hermina Koehorst. Nog in datzelfde jaar wordt een Volkstelling gehouden. Hierin worden opgetekend: Johannes Mensink oud 35 jaar, tapper, gehuwd met Aleida Wolkotte oud 31 jaar van beroep spinster.

Uit dit huwelijk worden 3 kinderen geboren:

1 Geertruida Johanna in 1840, 2 Johanna in 1842 en 3 Joannes in 1845. Geertruida Johanna trouwt in 1863 met Johannes Hermannus Damhuis van het erf Damhuis in Noord Deurningen. Johanna trouwt in 1867 met Bernardus Rippert van het gelijknamige erf in Tilligte.

In de Burgerlijke Stand lijsten 1861-1880 wordt Johannes Mensink vermeld, akkerbouwer, en zijn vrouw Aleida Wolkotte, geen beroep, met hun kinderen Johannes en Johanna Mensink alsmede schoondochter Geertruida Margaretha Schoe en hun kinderen Johannes, Gerardus en Geertruida Maria.

Ook inwonend per 21 juli 1879 Johannes Hendrikus Jansen oud 28 jaar reiziger, geboren in 1851. Plaats van herkomst onbekend.

Joannes Mensink *1845…Jens Mensink en Trui Schoe op café-herberg Koapman in Tilligte

Joannes (zie 3 hierboven) blijft op het ouderlijk huis en trouwt in 1870, oud 25 jaar, met de 28-jarige Geertruida Margaretha Schoe uit Noord Deurningen. Zij is een dochter van Johannes Henricus Schoe (ook Möllendik genaamd) uit Nordhorn en Anna Blankenauw van het gelijknamige erf uit  Noordeuringe.
Uit dit huwelijk worden de volgende kinderen geboren: Foto R Jens en Trui.

1 Op 1 januari 1872 wordt een jongetje levenloos geboren. 2 Johannes *1873 en †1880 oud 6 jaar.
3 Gerhardus *1877 en †1883 oud 5 jaar.
4 Geertruida Maria (Trui) *1880 en 5 Gesina Maria *1883. Zij overlijdt hier ongehuwd in 1948.
3 Kinderen overlijden voor hun 7e levensjaar en de jongste dochter blijft ongehuwd.
In het bewaard gebleven ‘Register van personen die nachtverblijf hebben gehouden in het logement van Joannes Mensink’, gedateerd 17 januari 1891 worden o.a. de volgende gasten vermeld:
16 februari 1891: JH Jansen oud 39 jaar winkelier, woonplaats Tubbergen, plaats van bestemming Tubbergen en vertrokken op 1 februari.
30 maart 1891: H. Weersink oud 38 jaar timmerman, woonplaats Denekamp, plaats van bestemming Denekamp en vertrokken op 10 april.
16 september 1891: HJC Derksen koopman uit Tubbergen.
18 september 1891: M Keppelkamp koopman uit Tubbergen.
21 mei 1892: J Laarhuis landbouwer uit Tilligte, B Neimeijer landbouwer uit Noord Deurningen, GJ Kuipers idem en J Reerink idem. Deze 4 vertrekken weer op 22 mei.
Op dezelfde datum wordt HJC Derksen nog een keer genoemd.
Hierna vinden geen inschrijvingen meer plaats.

In de Burgerlijke Stand 1901-1923 worden ook geen reizigers vermeld.

Geertruida houdt zich bezig met de huishouding en bedient de klanten als Joannes op het land aan het werk is. ’s Avonds is Jens te vinden in de gelagkamer. Hij is tapper/vergunninghouder, landbouwer en callicotwever. Trui maakt gaatjes in de oren van de dames en bevestigt daarin desgewenst knopjes of oorbellen. Bij het groot- of plechtig aannemen van de meisjes heeft zij het extra druk hiermee.

Geertruida Maria Mensink *1880…

Vlnr Jan en zijn vader Bets Haamberg, zijn moeder Trui Mensink en tante Sina MensinkTrui wordt erfopvolgster en trouwt, oud 38 jaar, in 1919 met de 23-jarige Gerardus Albertus (Bets)  Haamberg van het erf Kienhuis in Tilligte. Hij is een zoon van Gerardus Albertus Haamberg (1849-1911) en Geertruida Busscher (1855-1932) in Tilligte.

Uit dit huwelijk wordt 1 zoon geboren:

Johannes Antonius (roepnaam Jan) *12 mei 1921. Hij trouwt, oud 28 jaar, in 1949 met de 22-jarige Aleida Maria (Lies) Ribberink van het erf Heinenhuijs (Heen’nboer) in Tilligte. Zij is een dochter van Albertus Antonius Ribberink (1901-1934) en Geertruida Maria Kuiper (1898-1978) van het erf Damhuis in Noord Deurningen.

Lonneker ijs te koop bij café Mensink in Tilligte

 

 

Uit dit huwelijk worden 7 kinderen geboren:
Albertus Johannes (Bert) in 1950.
Johannes Antonius (Hans) in 1951.
Bernardus Johannes Franciscus (Ben) in 1952.
Geertruida Geziena Maria (Ger) in 1953.
Elisabeth Christina Maria (Els) in 1955.
Anna Maria Magdalena (Annemarie) in 1956.
Bernadette Maria Magdalena (Bernadette) in 1957.
Foto rechtsboven is beschikbaar gesteld door Bert Haamberg, hij schrijft begeleidend:

Trui Haamberg-Mensink overlijdt op 29 april 1936. Als zij nog thuis opgebaard ligt breekt brand uit… een schoorsteenbrand. Noabers komen gehaast aan met ladders en klimmen het dak op. Een van oudsher doeltreffend middel, zout, wordt in de schoorsteen gestrooid en de brand wordt ternauwernood bedwongen.

Hoe komt de familie Mensink en Haamberg aan de bijnaam ‘Koapman’?

Volgens Hans en Bert Haamberg moet het zo zijn geweest dat in de 19e eeuw rondreizende handelslieden hier ’s-nachts verbleven. Hierboven wordt daar ook melding van gemaakt. Mogelijk verbleven er nog mensen die betrokken waren bij de aanleg van het kanaal Almelo-Nordhorn. Ook komen kooplieden uit Denekamp, Ootmarsum, Tubbergen of van elders hier op gezette tijden bijeen om handel te drijven. Als een handel is overeengekomen, dan is men 'koapman’. Zo is langzamerhand deze naam ontstaan en dat zal ook wel zo blijven.

De 1e herbergh annex boerderij…

In 1839 betrekt Joannes Mensink zijn nieuwe boerderij met herberg en gelagkamer. Als zijn beroep wordt vermeld tapper en akkerbouwer, en in die volgorde. Hij zal in het voorhuis of op zolder enkele kamers afgetimmerd hebben die hij verhuurt aan de gaande en komende man.

Van kegelbanen naar dansavonden…

Buitenkegelbaan bij Koapman in Tilligte (inzet: Bets Haamberg en zoon Jan)

Deze foto is bewaard gebleven bij de familie Busscher-Lansink aan de Laagsestraat in Oud Ootmarsum. De vader van Hennie, Bernard Busscher met als bijnaam Hoone-Busscher, is geboren in 1895 op het Veldkarspel in Tilligte. Al in de jaren ’20 heeft hij daar een kuikenbroederij die hij vanaf 1934 in Oud Ootmarsum voortzet. In Tilligte beschikt hij al over een fotocamera en hij maakte er o.a. plm. 1930 deze foto mee. Op de achtergrond is nog deels het oude voorhuis te zien. ’n Veureind breder dan ’n achtereind. Deze buitenkegelbaan dateert nog van begin jaren ‘20. In 1932 vindt nieuwbouw plaats. De buitenkegelbaan verdwijnt en maakt plaats voor een overdekte baan.Noord Twentsch Broeder Gezelschap 'The Italia Band' in Lattrop

Gerrit Kloeze, geboren in 1929 en nu 85 jaar oud, gaat voor het eerst naar school in 1935. Hij loopt dan op klompen langs Koapman en kan zich dan deze buitenbaan niet herinneren maar wel een iemnschoer in ’n appelgoarn en een overdekte stenen kegelbaan. Aangebouwd aan het nieuwe café, 'ongevear dree tred breed’, aldus Gerrit. Aan het eind richting de RK kerk is het gebouw breder en voorzien van een toegangsdeur. De plaatselijk jeugd wordt regelmatig ingehuurd om de kegels op te zetten en de kegelbal op de goot te leggen zodat deze kan terugrollen naar het begin. 'Veur het smiet’n’ konden zij zich terugtrekken achter een muurtje. Want… 'ie wilt ja den bal of nen kegel nig veur de schen’n kriegn’!

Na 5 jaar bezetting door de Duitsers willen de mensen weer plezier kunnen maken. Bets Haamberg en Trui zijn zakelijk genoeg om hierop in te spelen. Nog voor 1950 wordt de overdekte kegelbaan afgebroken en maakt plaats voor een danszaal met toneel. Eéns in de 2 weken, om-en-om met ’n Ewwert, worden dansavonden georganiseerd. Entree f 1,=, kaartjes worden verkocht door Frans Hesselink en Weghoes-Johan (1919-Vlnr Heini Wilbers, Paul Pikkemaat,Jan Hoekstra en Jan Oude Griep ca. 1958 (Ewwert Tilligte)1999) brengt de consumpties rond. Muzikale begeleiding door het Noord Twents Broedergezelschap ‘The Italia Band’ met de 4 gebroeders Scholte Lubberink van het erf Veldboer uit Lattrop. Op de foto boven vlnr: Toon (viool), Hendrik (drumstel), Frans (saxofoon) en Jan (accordeon). Eind jaren ’50 speelt hier het kwartet Heini Wilbers (drums), Paul Pikkemaat (trompet) en Jan Hoekstra (saxofoon) uit Ootmarsum, en Jan Oude Griep (accordeon) van de klompenloods uit Noord Deurningen. Een vast onderdeel van de dansavond is het walsvarié onder leiding van Paul Pikkemaat. Hij kiest een dame voor de openingsdans; deze dame kiest dan een partner enz… Op bruiloften is dit nog tot in de jaren ’70 in gebruik. Heini incasseert meteen na afloop de overeengekomen F 80,= van Bets Haamberg.

Foto hierboven ca. 1958 bij 'Ewwert' Tilligte vlnr:
Heini Wilbers, Paul Pikkemaat, Jan Hoekstra en Jan Oude Griep.

Paardenschatting…Bets Haamberg op Koapman in Tilligte

Net als bij ’n Ewwert vinden er voor de oorlog '40-'45 verschillende activiteiten plaats. Af en toe worden er paardenschattingen gehouden. Deze markt, want dat is het eigenlijk, wordt vooraf in de Twentsche Courant in een advertentie aangekondigd. Boeren, maar ook handelaren, komen met hun paarden hier naar toe om te verkopen of om, al of niet in opdracht, een paard te kopen. Deze markt wordt zelfs bezocht door handelaren uit België. Regelmatige bezoekers zijn Maathuis uit Geesteren en Heerink uit Nutter. Deze laatste heeft hier nog de naam Peerde-Hein aan over gehouden. De handel vindt plaats bij het café en elke koop of verkoop wordt binnen bezegeld met een borrel. De paarden staan gewoon op straat. Dat was geen probleem want, zo vertelt Gerrit Kloeze, er kwam toch maar 'één moal in de veartndaag nen auto langs’. Het hoeft geen betoog dat Bets Haamberg (foto rechts) en Trui na afloop het meeste in de knip hadden.

Het peard vezöpn…

Trouwfoto Jan Haamberg en Lies Ribberink op Koapman in Tilligte 1949Boer Ottinkhof oet Noord Deurningn hef zien peard vekoft noar Geester. Hee mot ’t peard doar ofleavern. Ottinkhof en nen kammeroad goat smons al vroo op pad, zittend op ’t peard. Tegn ’n merrag komt ze doar an, leavert ’t peard of en ’t geld is in de knip. Goand op  weg noar hoes holt ze oonderweg an bie de Knoefbakker veur nen borrel en ’n luk achter de bôksnkneup. In ’n tweeduuster komt ze deur Tilgte en besloet nog efn bie de Koapman noar bin’n te goan. Zee besteld zich nen borrel bie Koapman’s-Bets en ziene vrouw Trui döt nog ’n paar eier in de pan. Dee houwt zee zich in de wapse. ’t Blif nich bie één’n borrel. Het wöd er twee… en dree. Het geet ‘r plezearig an too en ’n oamd geet ower in’n nacht. Zee wet’ van gen opholn. ’s-Nachts um ’n uur of vear komp vanzölf ’n eand an dit drinkgelag… ’t Geld is op… Foto L Jan Haamberg en Lies Ribberink.

Café Haamberg Tilligte 2015

Café Haamberg Tilligte 2015